پل تا جزیره: تأملاتی جامعه‌شناختی در موقعیت پساانقلابی روحانیت

 کتاب «پل تا جزیره: تأملاتی جامعه‌شناختی در موقعیت پساانقلابی روحانیت» نوشته مهدی سلیمانیه، اخیراً توسط نشر آرما منتشر شد. این کتاب دهمین اثر از مجموعة کتاب‌های سرو از این انتشارات منتشر شد. این کتاب ۱۲۸ صفحه است و شامل پنج مقاله می‌شود که به وضعیت نهاد روحانیت در ایران پس از انقلاب می‌پردازد.

 

سلیمانیه در مقالة نخست با عنوان «پل تا جزیره» به تغییر شبکه اجتماعی روحانیون می‌پردازد. او معتقد است که تحلیل روحانیت در دورة پساانقلابی حائز اهمیت است چرا که قرار گرفتن آن‌ها در قدرت، نوع رابطه‌شان با جامعه را تحت‌الشعاع قرار داده است. او با اشاره به یک‌سویگی رابطة روحانیون و جامعه از دو وجه به حضور اجتماعی و حرفه‌ای روحانیون توجه دارد: افزایش کمی و کاهش کیفی. سلیمانیه در این نوشته از اصطلاح «رقیق‌شدگی» روابط گسترده و جدید روحانیون نام می‌برد.

در مقاله دوم با عنوان «حوزة بوروکراتیزه» به فرآیندی در حوزة علمیه اختصاص دارد که نویسنده از آن با عنوان «بوروکراتیزاسیون حوزة علمیه» یاد می‌کند. سلیمانیه با ذکر تاریخچة این فرآیند و با تحلیل مجموعه‌ای از سخنان متولیان حوزه چنین نتیجه می‌گیرد که پیامد ناخواستة گرایش متولیان، بوروکراتیزاسیون حوزة علمیه است.

در سومین مقاله با عنوان «شریعتی و نظام آموزشی حوزه: چهل سال بعد» با استناد به بازخوانی توصیف شریعتی از نظام آموزشی سنتی حوزه به مقایسة وضعیت فعلی این نظام با نمونة پیشاانقلابی‌اش بپردازد. چهارمین مقالة این کتاب با عنوان «خودی و دیگری‌های حوزة علمیه: نگاهی توصیفی به متن ولایت فقیه؛ حکومت اسلامی» به تحلیل متن کتاب ولایت فقیه امام خمینی می‌پردازد و تلاش دارد تا از خلال تحلیل محتوایی این متن به تصویر امام خمینی از حوزة مطلوب و نامطلوب دست یابد. آخرین مقاله از این کتاب «به سوی جامعه‌شناسی فتاوا و استفتائات» تلاشی است برای بیان اهمیت و شیوة تحلیل جامعه‌شناسانة فتاوا و بیان ارزش اجتماعی داده‌هایی که در قالب فتاوا و استفتائات قابل دست‌یابی هستند.