کتاب سیر حوزه‌های علمی شیعه

 «سیر حوزه‌های علمی شیعه» کتابی است در حوزه‌ی مرجعیت‌پژوهی که در قالب پرسش و پاسخ از یکی از مراجع تقلید متاخر به بیان ویژگی‌های سازمان درونی مرجعیت پرداخته است.

این کتاب در قالب تعدادی پرسش و پاسخ با آیت‌الله صافی گلپایگانی (از مراجع تقلید کنونی) و در محورهایی چون حوزه‌های علمی شیعه، عالمان بزرگ حوزه‌ها و آثار آنها، كیفیت كار حوزه‌ها، امور مالی حوزه‌ها، وضعیت كمّی حوزه‌ها و رسالت حوزه‌های شیعه تنظیم شده است. در هر یک از این محورها توضیحاتی از سوی مصاحبه‌شونده در خصوص وضعیت حوزه های علمیه ارائه شده که از آن جهت که نگرش از درون به مرجعیت و حوزه‌های علمیه می‌باشد، واجد اهمیت است. آیت الله صافی گلپایگانی که سالیان دراز عمر خویش را در حوزه‌های علمیه و در معیت مرجع بزرگی همچون آیت‌الله گلپایگانی گذرانده و هم‌اکنون نیز خود از مراجع تقلید برجسته می‌باشند، در خصوص وضعیت مالی حوزه‌های علمیه و کارکردهای اجتماعی مرجعیت توضیحات مبسوطی در این کتاب ارائه کرده و برخی از این کارکردها را بدین شرح برمی‌شمارد: طبع كتب، مجلاّت، نشریات اسلامی، ترسیم و تعمیر مساجد، مدارس، كتابخانه‎ها، بیمارستان‌ها، دارالایتام‎ها، كمك به ضعفا، رفع نیازمندی نیازمندان و جهات و امور مهم دیگر.

محور پایانی این کتاب، تحت عنوان «رسالت حوزه‌های شیعه» تاکید قابل توجهی بر لزوم استقلال حوزه‌های علمیه نموده است و با اشاره به تلاش‌های رژیم شاه در راستای خارج کردن امور دینی از تصرف مراجع تقلید، تاسیس سازمان اوقاف و بسط و گسترش فعالیت‌های این سازمان حکومتی را مصداقی از این تلاش معرفی می‌کند. نویسنده تاکید ویژه‌ای بر این مساله می نماید که استقلال حوزه های علمیه بایستی کماکان محفوظ بماند و مقامات حکومتی نباید سودای مداخله در اداره‌ی حوزه‌های علمیه یا ایجاد وابستگی مالی به حکومت در حوزه را داشته باشند. کتاب «سیر حوزه‌های علمی شیعه» چنانکه گفته شد از آن جهت که مشتمل بر نوعی نگاه از درون به رسالت حوزه‌ها و مرجعیت می‌باشد، برای مرجعیت‌پژوهی واجد اهمیت است؛ به ویژه آنکه بازتاب‌دهنده‌ی دیدگاه‌های یکی از مراجع تقلید فعلی می‌باشد.

• صافی گلپایگانی، (آیت‌الله) لطف‌الله(۱۳۸۸)، سیر حوزه‌های علمی شیعه (ویراست جدید)، ویرایش و بازبینی نهایی: احمد كریمی، قم: مركز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی صافی، چاپ اول.