جایگاه مناسک در میان مخاطبان روشنفکری دینی/مذهبی

توضیحات
نوشته شده توسط الهام شهسوارزاده

روشنفکری دینی/مذهبی یکی از جریان­های فکری فعال در عرصه اندیشه کشور است که مورد انتقادات درونی و بیرونی متفاوتی قرار گرفته‌است. نحوه برخورد با مناسک و مابه ازای عملی دین‌داری یکی از زوایای مورد انتقاد این جریان فکری است. اما عمده این انتقادات به شکل کلی و بر پایه نظری مطرح شده است و مخاطبان مورد توجه قرار نگرفته‌اند. این پژوهش سوال خود را جایگاه مناسک در میان مخاطبان و درک و دریافت آنها از آموزه­های روشنفکری دینی/مذهبی قرار داده و با روش­ کیفی و تکنیک­های مشاهده، مصاحبه و بررسی گفتار روشنفکران دینی/مذهبی و در نهایت تحلیل محتوای همه داده­های بدست آمده،آن را پی­گرفته است. برای این کار حسینه ارشاد به عنوان یکی از پایگاه­های بلامنازع روشنفکری دینی/مذهبی انتخاب شده و آموزه­های روشنفکران دینی/مذهبی فعال در دهه هشتاد و مخاطبینشان مورد تدقیق قرار گرفته­اند.

نتایج این پژوهش خبر از موضع سکوت و غیرشفاف روشنفکران دینی/مذهبی در ارتباط با مناسک می‌دهد که می تواند با دلایلی چون واکنش به فرمالیسم جاری در کشور، محدودیت امکان تجمع و استفاده از رسانه­ و نداشتن الگوی مشخص توجیه شود. اما دلیل آخر، مهم‌ترین دلیل درونی این موضع سکوت است که مورد اشاره مخاطبین قرار گرفته و با دلایل چند­گانه­ای قابل تبیین است؛ اول، نقد فرمالیسم و اصالت دادن به محتوای دین و در نتیجه از اهمیت انداختن شکل دین؛ دوم، فردگرایی و اهمیت انتخاب و برداشت فردی و رابطه بی‌واسطه با خداوند؛و در نهایت عقل­گرایی که خود محتواگرایی، فایده­گرایی و هدف­گرایی را در برخورد با مناسک به وجود آورده است.

 مشاهده فایل چکیده