حوزه: اداره کردن یا «اداره» شدن؟
- نوشته شده توسط جامعهشناسی تشیع
- دسته: «گفت و گو»ها
خبرگزاری ایکنا در بهمن ماه ۱۳۹۷ نشستی به منظور نقد و بررسی کتاب «پل تا جزیره: تأملاتی جامعه‌شناختی در موقعیت پساانقلابی روحانیت» نوشته مهدی سلیمانیه برگزار کرد. این نشست با حضور حجت‌الاسلام حاج سیدجوادی، عضو شورای عالی حوزوی انقلاب فرهنگی و مدیر مدرسه فقه و اصول،مهدی سلیمانیه و محسن صبوریان، دکترای جامعهشناسی از دانشگاه تهران تشکیل گردید. در ادامه گزارش ایکنا از این نشست تخصصی آمده است.
مطالعه بیشتر...
عاشورا، از حماسه تا اسطوره
- نوشته شده توسط فهیمه بهرامی
- دسته: «گفت و گو»ها
تصویری که از حرکت امام حسین (ع) در روز عاشورا در طول تاریخ تشیع عرضه شده است تا چه حد با واقعیت آنچه که رخ داده بود تطابق دارد؟ افرادی که در طول قرن‌ها تلاش کرده‌اند تا در قالب متون و اشعار ادبی، عرفانی، تاریخی یا فقهی گزارشی از واقعه کربلا به دست مخاطب و نسل‌های آینده خود بدهند، چه رویکردی به این واقعه داشته‌اند و در دوره‌های مختلف تاریخ، کدام گفتمان‌ها در گزارش واقعه کربلا مسلط بوده است؟ دکتر سیده رقیه میرابوالقاسمی، استاد تاریخ دانشگاه در کتابی با عنوان «تحول گفتمان در گزارش واقعه کربلا» این موضوع را مابین قرن‌های چهارم تا دهم مورد مطالعه دقیق و محققانه‌ای قرار داده‌اند.
جامعهشناسی دین و حصار بسته و مفرد خویش
- نوشته شده توسط سينا چگيني
- دسته: «گفت و گو»ها
سینا چگینی - سارا شریعتی آكادمیسین است و متخصص در جامعهشناسی دین. در نگاه نخست، دو كلمه آكادمی و تخصص شاید ما را امیدوار كند به پیدایش آثاری روش‌مند و دقیق. دست‌كم بخش اصلی همایش سه‌روزه‌ای كه هفته پیش در دانشگاه تهران برگزار شد، برآیند و نتیجه تلاش نظری او در ایجاد پروژه‌ها یا برنامه‌های تحقیقاتی با «موضوعیت دین» در چند سال اخیر بود. اما فهم محتوا و فرم كلی آثاری كه تحت عنوان پایان‌نامه در این همایش ارایه شد، شاید امكانی بود برای درك كلیت پروژه‌های جامعهشناسی دین در ایران.
نسل جدید محققان مطالعات اجتماعی دین
- نوشته شده توسط جبار رحمانی
- دسته: «گفت و گو»ها
جبار رحمانی ـ در اواخر دهه هفتاد واوایل دهه هشتاد شمسی مطالعات اجتماعی دین، وضعیت دشواری داشت و فارغ از گفتمان های روشنفکری و انتقادی، پرداختن به دین موضوعی جذاب و پرطرفدار نبود. نگاهی مبهم و طردکننده نسبت به دانشجویان علوم اجتماعی علاقه مند به مطالعه دین وجود داشت. آنها یا متهم به طرفداری از دین بودند یا متهم به نفی دین. در همان سالها به تدریج جریانی از دانشجویان علوم اجتماعی شکل گرفت که به دنبال مطالعات کیفی و میدانی دین در تجلی های عینی و تاریخی آن بودند. دین آنگونه که در عمل وجود داشت، دین مشاهده شده و تجربه شده، مساله اصلی و محوری این مطالعات بود.
«طرح اجتماعی» یا «مطالعه‌ی علمی»؟
- نوشته شده توسط مهدی سلیمانیه
- دسته: «گفت و گو»ها
_resize.jpg)
دکتر سارا شریعتی: نکته‌ی اول: امروز یکی از دوستان درباره ضرورت و اهمیت چنین جلسه‌ای پرسید و اینکه چرا شما "در این وانفسا" جلسه “شیعه‌شناسی انتقادی و نسبت آن با جامعهشناسی تشیع” برگزار می‌کنید، به‌جای این بحث، به پرونده‌های داغ این روزهای جامعه بپردازید. در نتیجه مقدمتا به این پرسش پاسخ میدهم که چرا برگزاری این نوع جلسات اهمیت دارد؟ نخست به این نکته توجه داشته باشیم که ما عادت کرده‌ایم به اورژانس‌های اجتماعی بپردازیم.اورژانس ها، همواره راهنمای مطالعاتی و عملیاتی ما هستند و از این رو اغلب از تحولات اجتماعی عقب تریم. مدام وقت‌مان را صرف پاسخ به ضرورت‌ها کرده ایم و وقتی هم پروژه‌های دراز مدت تعیین شده، ناکام می مانده‌اند به این دلیل که در اثنای کار، ماجرایی، اتفاقی، واقعه‌ای رخ داده و پروژه‌های دراز مدت خود را رها کرده و به آن پرداخته‌ایم. در نتیجه در حوزه ی فکر و اندیشه، هیچ کاری را پیش نبرده ایم....
مطالعه بیشتر...جامعهشناسی تشیع: از نظریه تا راهبرد
- نوشته شده توسط سارا شریعتی
- دسته: «گفت و گو»ها
انسان علوم انسانی به تعبیر سهراب سپهری با «همه افق‌های باز» نسبت دارد. این گشودگی به معنای بی‌هویتی نیست. و اگر بخواهیم از سنت و چهره‌های دینی اسلام استفاده کنیم می‌توان گفت که در هر چهره «ابوذر»ی، به وجود «سلمان»ی نیازمندیم، یا در هر گرونده‌ای به وجود یک زائر، یک جستجوگر، تا به تعبیر پیامبر، ابوذر با آنچه که سلمان می‌دانست کافر نشود! علوم انسانی با تقویت این روح جستجوگری، هر نوع توقفی در اندیشه را ناممکن می‌سازد. بی‌جهت نیست که پژوهش‌ها نشان می‌دهند که در میان این جریانات اصطلاحا تکفیری که در کشورهای اسلامی سراغ داریم، کمتر با دانش‌آموختگان علوم انسانی بر می‌خوریم.
حوزه‌ی قدیم، حوزه‌ی جدید
- نوشته شده توسط جامعهشناسی تشیع
- دسته: «گفت و گو»ها
اهمیت رویکرد جامعه شناختی به تشیع، مبتنی بر تحلیلی از وضعیت اجتماعی ما و موقعیت دین در جامعه ی امروز ایران است. در این تحلیل، دین به عنوان نظام سازنده ی اجتماعی و مبنای مشروعیت قدرت سیاسی، همواره نقش تعیین کننده‌ای داشته و این موقعیت پس از انقلاب با تغییر نقش اجتماعی دین و همچنین کارکردی که در نظام سیاسی و حقوقی کشور یافته است، از اهمیت بیشتری برخوردار می شود. دین در مرکز "مسائل" اجتماعی ما قرار دارد و در همه ی حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، حقوقی، اقتصادی... موثر است. با این وصف شناخت و فهم پدیده‌های دینی از اهم وظایف کسانی ست که، چه موافق چه مخالف دین، دغدغه ی شناخت و فهم این جامعه را دارند. جامعه‌ای که به تعبیر سزر، اگر باید در آن تغییری ایجاد کرد، نخست باید آن را فهمید. با توجه به این ضرورت‌ها بود که جمعی از دانش آموختگان علوم اجتماعی که موضوع پژوهششان در حوزه ی جامعه شناسی بوده است، شکل گرفت.
خطر دانشگاهی شدن حوزه
- نوشته شده توسط جامعهشناسی تشیع
- دسته: «گفت و گو»ها
کتاب «طلبه زیستن» طبق توضیحی که ذیل آن عنوان شده، پژوهشی مقدماتی است در سنخ شناسی جامعه شناختی زیست طلبگی. مهدی سلیمانیه، نویسنده کتاب است که با نظارت دکتر سارا شریعتی و در قالب پروژه جامعه شناسی تشیع بر زندگی طلبه‌ها متمرکز شده و ابعاد مختلف آن و سبک‌های زندگی طبلگی را بررسی کرده است.خبرنگار شفقنا (پایگاه بین المللی همکاری‌های خبری شیعه) در گفت وگویی با مهدی سلیمانیه به تحلیل نتایج این پژوهش و آینده حوزه‌های علمیه و احتمال تغییر در سبک زندگی طلاب پرداخته است.
واقعیت و نمودهای اجتماعی دین را با دین یکی نباید گرفت
- نوشته شده توسط سارا شریعتی
- دسته: «گفت و گو»ها
«در ایران، به عنوان یکی از مهم‌ترین حوزه‌های مطالعات شیعی، «جامعهشناسی تشیع» اصطلاح غریبی است و جز معدود پژوهش‌هایی که با این نام و عمدتاً در خارج از ایران انتشار یافته‌اند، این حوزه همچنان ناشناخته و بکر مانده‌است.» این را دکتر سارا شریعتی در مقدمه کتابی می نویسد که در قالب پروژه جامعه شناسی تشیع منتشر شده است. امسال دو کتاب «مقدمه ای بر مواجهه با علوم اجتماعی در متن سنت های شیعی» نوشته‌ی آرمان ذاکری و «طلبه زیستن: پژوهشی مقدماتی در سنخ‌شناسی جامعه شناختی زیست طلبگی» نوشته‌ی مهدی سلیمانیه با سرپرستی و مقدمه سارا شریعتی روانه بازار نشر شده اند.
کلیتی به نام سنت شیعی وجود ندارد
- نوشته شده توسط جامعهشناسی تشیع
- دسته: «گفت و گو»ها
«مطالعات جامعه‌شناختی در مورد تشیع، در حال گسترش بی‌سابقه‌ای است و متاسفانه همچنان ما، در این حوزه مشارکت جدی نداریم و بیشتر مصرف‌کننده‌ایم و حتی فرهنگ خودمان را هم از طریق ترجمه آثار متفکران دیگر کشورها می‌شناسیم.» این را آرمان ذاکری، نویسنده کتاب «مقدمه‌ای بر مواجهه با علوم اجتماعی در متن سنت های شیعی» می گوید. او تلاش خود و گروه پژوهشگران جامعه شناسی شیعه را در ابتدای راهی می داند که کمتر شناخته شده است و کتاب خود را شروعی بر مطالعات علمی شیعی و گفت وگوی علمی در رابطه با تشیع معرفی می کند.
مطالعه بیشتر...سرگردان میان جامعه‌شناس و اصلاح‌گر دینی
- نوشته شده توسط کمال رضوی
- دسته: «گفت و گو»ها
یادداشت کوتاهی که در پی می‌آید، تلاشی است برای گفتگو با بحث دکتر فراستخواه که متضمن طرح نکاتی است برای روشن شدن بهتر بحث. مقدمتاً باید بر این نکته تاکید کرد که آنچه دکتر فراستخواه در پی آن بوده‌اند نوعی «تاریخ تحلیلی فکر» است که طی آن نحله‌ای که از جانب ایشان شیعه‌شناسان انتقادی نام گرفته‌اند، مورد تحلیل و واکاوی قرار گرفته. البته پرداختن به نحله‌های فکری، امری رایج در حوزه و دانشگاه است؛ به جز تحقیقاتی که موضوع بررسی خود را اختصاصاً بحث و بررسی پیرامون مبانی نظری نحله‌های فکری قرار داده‌اند، اغلب، اتفاق افتاده که مباحثی که قرار است از منظری اجتماعی و جامعه‌شناختی (نه صرفاً نظری) به تحلیل پیدایش و تکوین اندیشه‌ها بپردازد، به طرح مباحث نظری و کلامی تقلیل می‌یابد....
تسنن محمدی، تشیع علوی است!
- نوشته شده توسط مهدی سلیمانیه
- دسته: «گفت و گو»ها
جامعهشناسی تشیع در شرایط حاضر، نوعی «جامعهشناسی تضاد» نیز هست؛ جامعهشناسی تعارض میان سنی و شیعه در اسلام. به عقیده‌ی من، این تضاد امروز باید در مرکز مطالعات علوم اجتماعی به معنای عام آن قرار گیرد. چرا که در بیست سال گذشته، در جهان اسلام، ما شاهد افزایش کدورت‌ها میان شیعیان و اهل سنت بوده‌ایم. تضادهای حال حاضر میان سنی‌ها و شیعیان خود را در قالب کشتارهایی فرقه‌ای میان این دو مذهب نشان می‌دهد. کشتارهایی که ما در تاریخ مناسبات این دو، همانندی برایش سراغ نداریم. باید به این نکته توجه داشته‌باشیم که چنین تضادی، نوعی تحلیل جامعه‌شناختی خاص خود را دارد.گرچه این تضادهای مرگبار نمودی سیاسی‌شده دارند، اما در زمینه‌ای از تصورات قالبی و پیشداوری‌ها متقابل میان این دو مذهب امکان ظهور و بروز یافته‌اند.
مطالعه بیشتر...مطالب دیگر از نویسنده
تماس با ما
این آدرس پست الکترونیک توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
