موضوعی کمتر اندیشیده شده از درون جامعه ما

یکی از نقدهایی که همواره و به ویژه در سال­های اخیر به جریان جامعه شناسی دانشگاهی در ایران از سوی نهادهای خارج از دانشگاه و نیز خود دانشگاهیان مطرح شده است، عدم ارتباط این رشته با مسائل بومی جامعه ایران است. برخی از نقدها بر انتخاب اشتباه موضوعاتی تأکید می­کردند که از درون رویکردهای نظری غربی استخراج شده اند و نه از اعماق جامعه ایران و برخی دیگر استفاده از این نظریات و رویکردها را در تحلیل موضوعات مرتبط با ما کاری نادرست محسوب کرده­اند که درکی غلط و کژدیسه از شرایط زیست اجتماعی­مان ایجاد می­نماید. 

ادامه ...

اعتکاف به مثابه بستری برای تولد دوباره

در چند سال اخیر، رشد چشم‌گیری در برگزاری مناسک دینی و آیین‌های مذهبی در کشور قابل مشاهده بوده است. این رشد به معنای افزایش جمعیت شرکت‌کنندگان در مراسم مذهبی‌ای که قدمت چندین و چند ساله دارند نیست، بلکه منظور از این رشد، افزایشِ تعداد مناسک و مراسم‌های مذهبی‌ای است که در طول سال برگزار می‌شوند؛ از اعیاد و عزاداری‌های غیر مرسوم گرفته تا دهه‌ها و چله‌گیری‌ها و روضه‌خوانی در ایام دینی خاصی که پیش‌تر به عنوان زمان خاص دینی مطرح نبوده‌اند.

ادامه ...

تشیع زیسته: مغفول در علوم اجتماعی؛ موثر بر واقعیت اجتماعی

۱-تشیع زیسته، یعنی تشیع واقعی حاضر در «تاریخ» و «جامعه» تاکنون از سوی متفکران ایرانی، چندان از منظر جامعه‌شناسی موضوع مطالعه قرار نگرفته و کتابهای زیادی پیرامون آن به رشته تحریر در نیامده است. این را می‌توان یکی از مهمترین یافته‌های نزدیک به پنج سال جست‌و‌جو و پژوهش یک تیم ۲۰ نفره از پژوهشگران علوم اجتماعی دانست که همه تلاش خود را مصروف یافتن آثاری کرده‌اند که اگر نه در حوزه «جامعه شناسی تشیع» قرار بگیرند، دست کم از قسمی «رویکرد اجتماعی» برخوردار باشند.(شریعتی و دیگران، ۱۳۹۶ : ۳۰)

ادامه ...

محدودیت‌های کتاب‌شناسی انتقادی جامعه‌شناسی تشیع

پی‌ریزی هر حوزه‌ی مطالعاتی جدیدی نیازمند شناخت میراث و ادبیات نظری موجود است. زمانی که گام‌های اولیه برای شکل‌گیری گروه مطالعاتی جامعه‌شناسی تشیع برداشته شد، به پیشنهاد استاد و سرپرت علمی گروه، دکتر سارا شریعتی، قرار شد مقدمتاً یک ماخذشناسی از ادبیات موجود در این حوزه صورت گیرد که بر ظرفیت‌ها و کمبودهای حوزه‌ی مطالعاتی، اشراف لازم حاصل شود. تردیدی نیست که محصول این مرحله از کار که اکنون با عنوان «کتاب‌شناسی انتقادی جامعه‌شناسی تشیع» در دسترس پژوهشگران و عموم افراد قرار گرفته، چیزی بیش از یک گام اولیه برای بارورتر ساختن این حوزه‌ی مطالعاتی نیست. در این یادداشت کوتاه کوشیده‌ام عمدتاً بر برخی محدودیت‌ها تمرکز کنم تا مزایا و نوآوری‌ها.

ادامه ...

چرا کتابشناسی؟ چرا انتقادی؟

کتاب «کتابشناسی انتقادی جامعه‌شناسی تشیع»، تلاشی جمعی برای پاسخگویی به این نیاز اساسی علوم اجتماعی ایران است: اثری که تلاش می‌کند داشته‌های علوم اجتماعی ایران را در زمینه شناخت اجتماعی تشیع، به صورتی روشمند، منسجم و منظم نقد کند و ناگفته‌ها را نیز بیابد. نقدی که هم داشته‌های علوم اجتماعی ایران را قدر می‌نهد و هم نقاط ضعف را.کتابشناسی انتقادی جامعه شناسی تشیع را از دید من، شاید بتوان این پروژه را گامی در راستای تحقق هدفی بنیادین قلمداد کرد: «استخراج و تصفیه منابع فرهنگی»؛ این بار در ساحت علوم اجتماعی ایرانی آن‌جا که به شناخت تشیع پرداخته است.

ادامه ...

جامعه مبتلا و قرآن مطلا؟

رسانه‌های داخلی از رونمایی بزرگترین قرآن طلا و نقره جهان با حضور آیت الله جوادی آملی در مؤسسه اسراء خبر داده‌اند. همچنین در تصاویر منتشر شده از این رونمایی، تصاویر آیت‌الله مکارم شیرازی نیز به چشم می‌خورد. وزن این قرآن مطلا، ۱۰۰ کیلوگرم اعلام شده است که در آن از طلای ۱۸ و ۲۴ عیار استفاده شده است. از منظر اجتماعی، این چنین اقدامی در شرایط فعلی جامعه ایران، اقدامی منفی به شمار می‌رود. برخی از دلایل منفی بودن این اقدام به این شرح هستند:

ادامه ...

انتشار کتاب «کتابشناسی انتقادی جامعه‌شناسی تشیع»

کتاب «کتابشناسی جامعه‌شناسی تشیع» توسط انتشارات نگاه معاصر روانه بازار نشر شد و در دسترس مخاطبین قرار گرفت. این کتاب، محصول فعالیت جمعی پنجساله گروه مطالعاتی جامعه‌شناسی تشیع با راهبری علمی دکتر سارا شریعتی است. در این کتاب نود و هفت اثر که از زمان ورود صنعت چاپ به ایران تا کنون با رویکرد اجتماعی به بررسی تشیع پرداخته‌اند، مورد نقد و تحلیل قرار گرفته‌اند.

ادامه ...