دگردیسی همبستگی اجتماعی در جامعه ایران: مطالعه موردی فعالیت‌های خیریه مرجعیت از دوره پهلوی اول تا پایان دولت دهم

• نگارنده: علیرضا (آرمان) ذاکری
• استاد راهنما: دکتر سارا شریعتی - دکتر محمد رضایی
• مقطع: دکتری
• رشته: جامعه شناسی
• دانشگاه: دانشگاه تربیت مدرس
• تاریخ دفاع: ۱۳۹۷/۷/۴

این پژوهش با مطالعه تحولات مکتب نظری دورکیمی در جامعه شناسی نشان داده است که همبستگی اجتماعی می‌تواند واجد سویه‌های مثبت یا منفی باشد. همبستگی اجتماعی در صورت شکل‌گیری درون یک اجتماع معین و به رسمیت نشناختن دیگری خارج از آن اجتماع، می‌تواند در جامعه‌ای بزرگتر مولد خشونت باشد و همبستگی اجتماعی را در جامعه بزرگتراز بین ببرد. همچنین گسترش سیطره روحیه فایده‌گرایانه در برابر روحیه ضد فایده‌گرایی، امکان از خودگذشتی و مقاومت برای ایجاد همبستگی اجتماعی را محدود می‌کند. مطالعه فعالیت‌های خیریه مرجعیت در سده گذشته نشان می‌دهد که در تمام این دوران کمک به روحانیون و جامعه دینداران بر کمک به عموم مردم در جامعه اولویت داشته است. به بیان دیگر غرض اصلی فعالیت‌های خیریه تبلیغ دین بوده است. از سویی از ابتدای دهه ۹۰ میلادی به این سو شاهد حرکت فعالیت‌های خیریه مراجع تقلید به سوی هویت‌گرایی بوده‌ایم. به این معنا که مراجع تقلید از گسترش وهابیت در مناطق سنی نشین احساس خطر نموده‌اند. به همین دلیل بخش بزرگی از فعالیت های خیریه مراجع به تقویت اجتماعات شیعی در این مناطق اختصاص یافته است. بنابراین همبستگی اجتماعی تولید شده محدود به اجتماعات شیعی است. این چرخش هویت‌گرایانه در فعالیت‌های خیریه، با تقویت گفتمان‌های هویت‌گرای شیعی همراه بوده است. مجموعه این تحولات خطر تقویت اشکال منفی همبستگی اجتماعی که به تولید «هویت‌های مرگبار» دینی منجر می شوند را افزایش داده است.

واژه‌های کلیدی:تشیع، فعالیت های خیریه، مرجعیت، همبستگی اجتماعی، هویت گرایی

مشاهده فایل چکیده 

• < قبلی
• بعدی >