کتاب مباحثی در جامعه شناسی تشیع در ایران به قلم پژوهشگران گروه مطالعاتی جامعهشناسی تشیع منتشر شد. این کتاب مجموعه مقالاتی دربارهی مسائل و موضوعات تشیع در دورهی معاصر که در تحقیقات دانشگاهی مورد توجه بودهاند. مسائلی مانند: تقویم شیعی و مدیریت زمان، تصویر زنان اهلبیت در گفتمان شیعی، توسعهی امامزادهها و مکانهای زیارتی، مواجههی جریانهای مذهبی با مفهوم انتظار، پیامدهای آموزهی «غیبت»، بسط کمّی و مفهومی زیارت و تغییرات جایگاه اجتماعی روحانیت.
چرا زنان طلبه حوزههای علمیه را انتخاب کردهاند؟ کتاب انگیزه شناسی زنان طلبه که جلد ۲۷ از مجموعهٔ «کتابهای سرو؛ مطالعات اجتماعی شیعه» است، به پاسخ این پرسش پرداخته است. این کتاب میخواهد به وجوه مختلف و گاه متناقض انگیزهٔ زنان از ورود به حوزههای علمیه بپردازد و وجوه نامشخص و مبهم علاقهمندی زنان به آموزش علوم دینی را آشکار کند. این اثر مطالب خود را با بخشهایی به نام «زنان حوزوی و حوزههای علمیه: کثرت آماری، غفلت پژوهشی» و «حکومت اسلامی، نهاد روحانیت و حوزههای علمیهی زنان» آغاز کرده و سپس درمورد موضوعاتی مانند سنخهای زنان حوزوی (رشدگرایان و تعالیگرایان) سخن گفته است. چرا زنان طلبه حوزههای علمیه را انتخاب کردهاند؟
کتاب «فقه شیعه و تأمین اجتماعی» نوشته علی اشرف فتحی، توسط انتشارات مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی در سال ۱۴۰۰ منتشر شد.این کتاب در امتداد کتابی به نام «اسلام و تأمین اجتماعی» نوشتهشده که در دهه هشتاد به قلم احمد قابل و از سوی همین مؤسسه منتشر شده بود. فتحی در این کتاب کوشیده است نشان دهد که هیچ اجبار حکومتی یا سیستماتیک برای تجمیع وجوهات شرعی مانند زکات و خمس از سوی پیامبر و امامان شیعه توصیه نشده و این مالیاتها فقط جنبه ایمانی دارد، بنابر این نمیتوان نظام تأمین اجتماعی بر اساس این وجوه مالی تعریف کرد و تشکیل داد.
اعتکاف پدیدهای است که چند دهه سیاستگذاری شده و آمارها از اقبال رو به افزایش هرساله آن حکایت میکند. این افزایش نمیتواند صرفاً نتیجه سیاستگذاری باشد؛ اعتکاف کارکردی اجتماعی ایفا میکند که یکی از مشهورترین آنها «خودسازی و یا به عبارتی رهایی از گناه» است. در این کتاب تلاش شده است با بررسی اعتکاف به دو پرسش اصلی پاسخ داده شود: اول اینکه آیا اعتکاف نمودی از احساس گناه دینداران امروز ایران است؟ و اگر چنین باشد چه چیزی مسبب ایجاد این احساس گناه است؟ و پرسش دوم اینکه در حال حاضر آیا میتوان از وجود دین انتقادی صحبت به میان آورد یا نه؟
مهم ترین پرسشهای این کتاب این است که فقر چه تاثیری بر نگرش افراد به انتظار دارد و انتظار، چه نقشی در زندگی فقرا ایفا میکند؟ آیا میتوان گفت فقرا به واقع منتظر ظهور مهدی علیه السلام هستند؟ تصور آنها نسبت مهدی علیه السلام و اتوپیایی که با آمدن او محقق خواهد شد چیست؟ ضمناً انتظار برای فقرا بیشتر با نقش مثبت و سازنده آن شناخته شده است یا با نقش منفی و محافظه کارانه آن؟ پرسش دیگر این است که سطح اطلاعات و شناخت آنان از مهدی موعود چقدر است؟
تقویم در ایران معاصر و به ویژه در سالهای پس از پیروزی انقلاب به یک ابزار سیاسی بدل شده است. حکومت در این سالها تلاش کرده است که از خلال تقویم تصویر خود را ساخته و به جامعه عرضه نماید. بررسی تقویم ما را با این تصویر آشنا خواهد کرد. آنگونه که از بررسی تقویم سالهای پس از انقلاب تا کنون برمیآید، تصویر مذکور بر دو پایه استوار شده است؛ از یکسو هویت مذهبی و به ویژه هویت شیعی مورد تأکید قرار گرفته و از سوی دیگر رویدادهای تاریخ معاصر ایران و به طور مشخص رویدادهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی. افزایش چشمگیر مناسبتهای مذهبی تقویم در سالهای پس از انقلاب با برساخت مناسبتهای جدید منعکسکنندة هویت شیعیای است که جمهوری اسلامی خود را با آن میشناسد و میشناساند.
گروه مطالعاتی جامعه شناسی تشیع، متشکل از جمعی از دانش آموختگان و پژوهشگران علوم اجتماعی است که حوزهی پژوهشی آنها، دین و مشخصا تشیع است. این گروه بر اساس دغدغهی مشترک اعضای آن مبنی بر کمرنگ بودن رویکرد جامعهشناختی به تشیع، در جامعهشناسی ایران شکل گرفت و ضرورت اتخاذ رویکرد اجتماعی برای مطالعه دین جامعه خود را فلسفهی تاسیس خود قرار داد. بر این اساس، هدف این گروه، معرفی پژوهش های اجتماعی در حوزههای مختلف مربوط به جامعهشناسی تشیع است و از آثاری که در این حوزه تولید شدهاند، برای معرفی و بحث و نقد استقبال میکند.
جامعهشناسی تشیع یکی از شاخههای جامعهشناسی دین است. مطالعهی نمودهای بیرونی امر دینی با شروع از دین نزدیک، یعنی دین جامعهی خود و در ایران، تشیع، با بهرهگیری از ابزارهای علوم اجتماعی، هدف این شاخه از جامعهشناسی دین است. به جز «امامت و عدالت» که از مبادی و اصول تمایزبخش تشیع هستند، مهمترین حوزههای جامعهشناختی تشیع را به شرح زیر میتوان برشمرد: تاریخ اجتماعی تشیع؛ انتظار و مهدویت؛ روحانیت و مرجعیت؛ تشیع، سیاست، قدرت؛ مناسک (اعیاد و عزاداریها)؛ باطنيگرايي، عرفان و تصوف؛ زیارت و مکانهای مذهبی؛ ادبیات و هنرهای شیعی. ادامه...
اولین گام در هر پژوهش علمی منبعشناسی است. در حوزهی جامعهشناسی تشیع، شناسایی کلیه آثار تولید شده در ایران که در کتابخانه ملی ایران موجود است، موضوع کار پژوهشی گروه مطالعاتی جامعهشناسی تشیع قرار گرفت. با ملاک قراردادن آثار موجود در کتابخانهی ملی ایران و محدود کردن حوزهی جست و جو به آثار چاپ شده به زبان فارسی در حوزههای تعیینشده، صدها اثر شناسایی و مورد بحث و بررسی قرار گرفت و در هر حوزه با انتخاب کتب واجد «رویکرد اجتماعی»، نقد و بررسی آن به عنوان منبعی در جامعهشناسی تشیع، ذیل الگویی واحد در دستور کار قرار گرفت. ادامه ...
این آدرس پست الکترونیک توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید