اصلاح ساختار حوزه‌ی نجف

حوزه‌ی علمیه‌ی نجف به عنوان یکی از باسابقه‌ترین و مهم‌ترین حوزه‌های علمی، بیش و پیش از دیگر حوزه‌ها، با کاستی‌ها و نابسامانی‌های درونی که مانع پاسخگویی آن به نیازهای روزافزون و نوظهور می‌شد، مواجه گردید. در زمان مرجعیت عامه‌ی آیت‌الله ابوالحسن اصفهانی بر مبنای همین ضرورت‌ها، تعدادی از مدرسان و فضلای حوزه‌ی نجف مشتمل بر علامه امینی، سید هادی میلانی، سید حسن تهامی و سید علی مردقائنی، با طرح دغدغه‌ی خود نزد ایشان که زعامت حوزه را بر عهده داشتند، موافقت اولیه برای این منظور را جلب می‌کنند. اما پس از تهیه‌ی طرح اصلاح ساختار حوزه که مواردی نظیر آموزش دانش‌های جدید و زبان‌های خارجی را در بر می‌گرفت، آیت‌الله اصفهانی از قبول آن امتناع می‌ورزد. گویا علت این امر، تبلیغ سوء برخی حامیان وضعیت موجود و واکنش احتمالی برخی مقلدان بوده است.

اما مدتی بعد، با پیگیری طرح اصلاح از جانب یکی دیگر از مدرسان حوزه‌ی نجف، مرحوم محمدرضا مظفر با همراهی شمار دیگری از فضلا (محمدجواد حجامی، محمدحسین مظفر، سیدعلی بحرالعلوم و شیخ علی ثامر) جمعت منتدی‌النشر را تاسیس و گام‌هایی برای اصلاح حوزه برمی‌دارند که با حمایت آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی همراه می‌شود.

تاسیس دانشکده فقه (با مواد درسی: فقه امامیه، فقه تطبیقی، اصول فقه، تفسیر، حدیث، درایه، علوم تربیتی، روان‏شناسی، ادبیات، تاریخ ادبیات، جامعه شناسی، تاریخ اسلام، فلسفه اسلامی، فلسفه جدید، منطق، تاریخ جدید، اصول تدریس، نحو و صرف و یک زبان خارجی)، تدوین کتاب‌های درسی روزآمد (در حوزه منطق، اصول، عقاید)، تاسیس دانشکده‌ی منتدی (برای تدریس فقه استدلالی، تفسیر، اصول فقه و فلسفه)، راه‌اندازی مدارس منتدی (در مقاطع تحصیلی ابتدایی، ثانویه و اعدادیه برای تدریس دروس جدید با فرهنگ اسلامی)، و تاسیس دانشکده وعظ و ارشاد (برای بهبود امر تبلیغ) از جمله این اقدامات اصلاحی بود که البته با واکنش نیروهای حافظ وضع موجود همراه شد و در اثر تبلیغات و فشارهای این نیروها، دانشکده‌ی وعظ و ارشاد تعطیل شد.

پس از این دوره از اقدامات اصلاحی برای حوزه‌ی نجف، شهید سیدمحمدباقر صدر نیز که دانش‌آموخته‌ی این حوزه بود، به نظریه‌پردازی برای اصلاح ساختار حوزه پرداخت. برنامه‌ی شهید صدر مشتمل بر سه محور اصلاح آموزشی، اصلاح اداری و اصلاح فرهنگ حوزه بود. از جمله خطوط مورد پیگیری شهید صدر در این برنامه، تدریس دروس جدید نظیر تفسیر، اقتصاد، فلسفه به طلاب، یکسان‌سازی و تمرکز گزینش و آموزش طلاب، نظارت بر حوزه‌های علمی پراکنده و کوچک، پیرایش و بازنگری متون درسی و توجه جدی به تفسیر قرآن بود. شهید صدر از طریق تعامل با مراجع تقلید وقت حوزه و به ویژه آیت‌الله سیدمحسن حکیم، اندیشه‌های اصلاحی خود را پیگیری می‌کرد.

منابع:

مطهری، مرتضی(۱۳۷۲)، ده‌گفتار، تهران: انتشارات صدرا، چاپ هشتم، ص.۲۶۳.

ابوالحسینی، رحیم(۱۳۸۴)، «پیشگامان تقریب: شیخ محمد رضا مظفر «اصلاح‌گر حوزه‌ها»، اندیشه تقریب، پاییز ۱۳۸۴، شماره۴، صص.۱۲۹-۱۱۵.

اسماعیلی، اسماعیل(۱۳۷۶)، «اصلاح حوزه در نگاه شهید صدر»، حوزه، خرداد و تیر ۱۳۷۶، شماره ۷۹ و ۸۰ ، صص.۶۶-۳۲.

اسماعیل اسماعیلی(۱۳۷۸)، «امام و اصلاح ساختارحوزه»، حوزه، آذر و دی ۱۳۷۸، شماره ۹۴ و ۹۵ صص.۲۳۰-۲۰۲. 

• < قبلی
• بعدی >