جریان‌شناسی سیاسی مذهبی حوزه علمیه نجف در نیمه نخست قرن بیستم

توضیحات: نوشته شده توسط علی اشرف فتحی

مؤلف: علی‌اشرف فتحی

مقطع: کارشناسی ارشد

رشته: تاریخ اسلام

دانشگاه: دانشگاه شهید بهشتی

دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی

استاد راهنما: دکتر محمدعلی اکبری

استاد مشاور: دکتر حسین واله

تاریخ دفاع: ۱۵ شهریور ۱۳۹۱

محل دسترسی به پایان‌نامه: کتابخانه مرکزی دانشگاه بهشتی، کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بهشتی

چکیده: سیاست‌گریزی حوزه علمیه نجف که گاه حتی از آن به عنوان «سیاست‌ستیزی» نیز یاد شده است، در بین برخی محافل حوزوی و سیاسی ایران و عراق، به یکی از مشهورات تاریخ اندیشه و سیاست معاصر بدل شده است. برای دست‌یابی به ریشه‌های چنین پدیده‌ای باید به تحولات نیمه اول قرن بیستم میلادی در این نهاد دیرپا توجه کرد، چرا که نقش‌آفرینی سیاسی حوزه نجف در نیمه نخست این قرن، به ویژه در انقلاب مشروطه ایران و انقلاب ۱۹۲۰ عراق از مسلمات تاریخی است.

در این پژوهش سعی شده است با بررسی رفتار و اندیشه سیاسی حوزه علمیه نجف در نیمه نخست قرن بیستم از طریق منابع مکتوب و شفاهی، چگونگی و چرایی دوری‌گزینی این حوزه از سیاست بررسی شود. بر پایه یافته‌های این پژوهش، حوزه نجف که گذشته‌ای خاموش و کم‌تحرک داشته است، ناگهان با تبعات سیاسی و فکری دنیای مدرن روبه‌رو شد و با انگیزه دینی وارد چندین اتفاق مهم تاریخی جهان معاصر گشت، ولی به دلیل فقدان نهادهای مدنی و سیاسی مدرن و توان بالای نیروهای مقابل، چندین شکست تاریخی مهم را تجربه کرد و سرانجام تصمیم گرفت وظایف فرهنگی خود را بر وظایف سیاسی‌اش ترجیح دهد.

کلیدواژه‌ها: حوزه علمیه نجف، جریان‌شناسی سیاسی، جریان‌شناسی مذهبی، انقلاب مشروطیت، انقلاب ۱۹۲۰ عراق، مرجعیت شیعه، اندیشه سیاسی