طلبگی در قاب عکس: گزارشی از نمایشگاه عکس مکاشفه و تماشا، سه سفر به قلب جهان شیعه

«مکاشفه و تماشا، سه سفر به قلب جهان شیعه» عنوان نمایشگاه عکس عکاس آلمانی، هانس گئورگ برگر و اولین عکاسان ایرانی است که توسط مرکز فرهنگی هنری دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در نگارستان اشراق قم، واقع در خیابان شهدا (صفائیه)، نبش کوچه 17 از تاریخ 4 تا 18 آذرماه 1396 در حال برگزاری است.

از مجموع 98 اثر موجود در نمایشگاه، 47 اثر مربوط به عکس­‌های قدیمی از مکان­‌های مذهبی همچون حرم حضرت معصومه و حرم امام حسین، برخی چهره‌­های حوزوی، متولیان بقاع متبرکه و نیز تصاویری از محراب، شبستان و حجره است که از کاخ موزه گلستان به امانت گرفته شده و 50 اثر دیگر، عکس­‌های هانس گئورک برگر است. برگر متولد سال 1951 و بیش از 40 سال است که به عکاسی اشتغال دارد. وی دانش‌­آموخته رشتۀ علوم دینی تطبیقی است که دین را موضوع اصلی عکاسی خود قرار می‌­دهد.

 عکس­‌های این نمایشگاه مربوط به زیست طلاب در حوزه علمیه سه شهر قم، مشهد و اصفهان (مدرسه چهارباغ) از سال 1378 تا 1384 است که این عکاس آلمانی با حمایت مالی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و سفارت آلمان برای پیشبرد پروژۀ خود در ایران زندگی می­‌کرده است.

برگر که در روز افتتاح نمایشگاه - که با حضور چشمگیر طلاب و روحانیون همراه بود- در قم حضور داشت، در پاسخ به این سوال نویسنده گزارش که دلیل انتخاب شما از حوزۀ علمیه به عنوان سوژۀ عکاسی چه بوده است؟ گفت: من، دین را موضوع اصلی برای عکس­‌های خود انتخاب کردم و از آنجا که دین و مذهب رسمی ایرانیان، تشیع است لذا به قلب تشیع که حوزه است، رفته و عکس گرفته‌­ام. وی در ادامه، سیستم آموزشی سنتی حوزه را که مبتنی بر مباحثه است بسیار جذاب و جالب عنوان می‌­کند و آزادبودن روش‌­های آموزشی و موضوعات درسی و همچنین انتخاب اساتید توسط طلاب در مراحل بالای تحصیل را خودویژگی سیستم حوزوی شیعی می­‌داند و معتقد است که در هیچ یک از نظام‌­های آموزشی ادیان دیگر که وی مطالعه نموده است، چنین سیستمی را مشاهده ننموده است. هر چند که گئورگ در ادامه گفتگو اذعان می‌­کند که در حال حاضر، این سیستم آموزشی نسبت به سال 1380 که در ایران زندگی می­‌کرده، ضعیف­تر شده و نظام آموزشی حوزه به سمت دانشگاهی‌­شدن پیش می­‌رود.

نکته جالب در باره نمایشگاه این است که علاوه بر زیست طلاب آقا از نحوۀ زندگی بانوان طلبه الزهرای قم نیز عکس­‌هایی در این نمایشگاه عرضه گردیده است.

برگر که این مجموعه عکس را قبلا در کتابی با عنوان «مکاشفه و تماشا» به چاپ رسانده است، قصد دارد که پس از پایان این نمایشگاه­ در شهر قم، دو نمایشگاه دیگر در شهرهای کربلا و نجف دایر نموده و در پایان، عکس‌­ها را به موزه حرم امام حسین در کربلا اهدا نماید.

بهرحال، فهم چگونگی زیست طلبه شیعی بعنوان بخش مهمی از سنت ایرانی از نگاه قاب­‌های عکس دیگری و دیدن حاصل شش سال زحمت یک علاقمند به فرهنگ ایرانی و اسلامی، می­‌تواند مشوقی برای دیدار عامه مردم و علی‌الخصوص محققان از این نمایشگاه باشد.

پی­‌نوشت:

«خودویژه بودن سیستم آموزشی حوزه و افول آن طی سال­‌های گذشته»، «تلاش حوزه برای شناساندن خود به جامعه از طریق هنر و استفاده از مکان­‌های مدرنی چون گالری» و «حضور بانوان طلبه در فضای عمومی» موضوعاتی هستند که قابلیت بحث جامعه‌­شناختی را دارند که باید در نوشتارهای جداگانه تحلیلی به آنها پرداخت. 

• < قبلی
• بعدی >