اسلام شیعی در آمریکای شمالی

 تشیع در آمریکای شمالی حاصل مطالعه ای است از لیاقت تکیم و علی اصغریزدی که توسط انتشارات لولو(Lulu Press) در سال  2014 انتشار یافته است. این کتاب بیشتر بر تاریخ اولیه شکل گیری این گروه در کانادا و آمریکا متمرکز است هرچند از روندهای اخیرتر این گروه غافل نیست. 

کتاب به زمینه متنوع قومی شیعیان آمریکای شمالی اشاره می کند که مجموعه ای از ایرانیان، سوری ها، لبنانی ها، پاکستانی ها، ترک ها، افغان ها، هندی ها، عراقی ها، و گروه های متنوعی از آفریقای شمالی و کشورهای حوزه خلیج فارس را در خود جا داده است. علاوه بر این گروهی از آمریکایی های آفریقایی تبار نیز به تشیع گرویده اند و گروه هایی از صوفیان نیز که خود شامل زمینه قومی متنوعی هستند خود را به عنوان شیعه معرفی می کنند. برآورد می شود که در مجموع حدود سی درصد از مسلمانان آمریکای شمالی شیعه مذهب باشند که از نسبت جمعیتی آن ها در جهان اسلام چشمگیرتر است.

اولین موج سوری های شیعه در سال های 1880 به آمریکا وارد شدند. بعدها گروه بزرگی از لبنانی ها جذب کار در کارخانه فورد در دیتروید شدند. روند مهاجرت سوری ها و لبنانی ها در سالهای 1900 شدت گرفت اما تنها پس از سالهای 1920 بود که موجی از مهاجرت ایرانی ها و پاکستانی ها آغاز شد. این روند با اندکی تاخیر در کانادا نیز آغاز شد.

تا سال 1940 هیچ گزارشی مبتنی بر حضور شیعیان با هویت متمایز از اجتماع کلی مسلمانان وجود نداد. این در سال 1940 است که برای اولین بار در دیتروید گروهی از لبنانی ها با تاسیس مرکزی به نام کلوپ هاشمی شرایط را تغییر دادند و برای اولین بار نمازخانه جداگانه ای برای شیعیان تاسیس کردند و تا سال 1960 مسجدی مخصوص شیعیان نیز ساختند. اولین مسجد مخصوص شیعیان در کانادا در سال 1978 در تورنتو ساخته شد.

بیشتر جمعیت شیعیان آمریکای شمالی مهاجرانی هستند که پس از 1970 به آمریکا و کانادا وارد شدند. این گروه بنا بر امکانات ارتباطی و ورود تدریجی و مداومی که دارند، ارتباط مستمرتری با کشورهای مبدا دارند و به این ترتیب  المان های هویتی، دینداری و مناسکی آن ها بطور مداوم از کشورهای مبدا تغدیه می شود. در بخشی از کتاب این روند در مورد گروهی از عراقی های ساکن کانادا مورد مطالعه قرار گرفته است.

کتاب با اشاره به این که تقریبا نیمی از تمام مسلمانان خاورمیانه ای آمریکا و همین طور یک چهارم مسلمانان مهاجر را ایرانیان تشکیل می دهند، بخش جداگانه ای را به مطالعه آن ها اختصاص داده است. اولین موج قابل توجه ایرانیان بعد از انقلاب سفید 1341 پا به آمریکا گذاشتند و موج دوم همزمان با انقلاب 1357 بود. این گروه بیشتر متشکل از افرادی بود که تاکید زیادی بر روی هویت دینی و شیعی خود نداشتند. در همین زمان گروهی از ایرانیان به عنوان دانشجو در آمریکا حضور داشتند و ارزشهای انقلابی ایران را حمل می کردند. این گروه به طور گسترده ای در دانشگاه ها فعال بودند. گروه دیگری نیز به تدریج به دانشجویان و خانواده های مهاجر در آمریکا اضافه شدند که ارزشهای دینی سنتی خود را حفظ کرده بودند هرچند آشکارا از فعالیت های سیاسی مذهبی دانشجویان خط امام به دور بودند و در گروه های خانوادگی مذهبی به مناسک مذهبی خود می پرداختند و در موارد مناسک جمعی چون عاشورا با ملیت های دیگر چون پاکستانی ها و عراقی ها بیشتر همکاری می کردند تا مراکز مذهبی ایرانی که حمایت حاکمیت ایران را داشتند. در شهرهای با جمعیت بیشتر مسلمان، مراکز آیت الله خویی که به تدریج از سال 1354 در آمریکا آغاز به کار کردند پایگاهی برای این قشر محسوب می شوند. افغان ها معمولا در شهرهایی که جمعیت کم شماری دارند به این گروه از ایرانیان بیشتر نزدیک هستند، اما در شهرهایی مانند تورنتو که جمعیت پرشماری را شامل اند، مراکز مذهبی خود را تاسیس کرده و بر هویت فرهنگی متفاوت خود با ایرانیان تاکید دارند.

کتاب همچنین بخشی را به اسماعیلیان اختصاص داده است که عمده مهاجرتشان پس از سالهای 1960 و استقلال کشورهای مستعمره آغاز شد. اجتماعی بسیار سازماندهی شده و هماهنگ که علی رغم جمعیت کم ترنسبت به شیعیان دوازده امامی در پروژه های فرهنگی و علمی مربوط به جامعه مسلمانان در آمریکا و کانادا فعال هستند.

این کتاب می تواند مقدمه ای تاریخی و جمعیت شناختی بر شناخت دیاسپورای شیعیان در آمریکای شمالی محسوب شود. این مطالعه در کتاب دیگری توسط لیاقت تکیم به نام شیعیان آمریکا بسط و گسترش بیشتری پیدا کرده است که امکان شناخت دقیق تر این گروه و عوامل موثر بر تاریخ اجتماعی آن ها را بوجود می آورد.

 مشخصات کتاب: 

• Shi'i Islam In North America
• Dr. Liyakat Takim, Dr. Ali Asgariyazdi
• Lulu Press, 2014

• < قبلی
• بعدی >