آیین‌های تلویزیونی و باز‌نمایی «حزن و فرح مذهبی»

در کتاب حاضر، تلاش شده است از مبدأ حوزه نظری «ارتباطات آیینی» و به کمک رهیافت «مردم‌نگاری»، فرآیند ورود و خروج آیینی تلویزیون ایران به دو نوع مناسبت «حزن مذهبی» و «فرح مذهبی» ثبت شود. همچنین با فرآوری داده‌های مردم‌نگارانه، مؤلفه‌های اصلی در آیینی‌سازی شادی و غم در تلویزیون ایران استخراج و صورتبندی گردد. در ابن کتاب از مبدأ حوزه نظری «ارتباطات آیینی» و به کمک رهیافت «مردم‌نگاری»، فرایند ورود و خروج آیینی تلویزیون ایران به دو نوع مناسبت «حزن مذهبی» و «فرح مذهبی» بررسی شده است.

ادامه ...

شبیه های شاد (درآمدی بر تعزیه و تعزیه های طنز مذهبی)

پرداختن به کتاب شبیه های شاد از آن جهت اهمیت دارد که تاکنون کمتر مطلبی در مورد تعزیه هایی که محتوای طنز دارند، نگاشته شده است و اغلب افراد از وجود چنین چیزی اطلاع ندارند. تعزیه شاد به گفته وی تعزیه ای است که در آن دشمنان ائمه و مخالفان اسلام به تمسخر کشیده می­ شوند. این نوع از تعزیه در اعیاد مذهبی، جمعه ها و مناسبت های شاد برگزار می شود.

ادامه ...

فرهنگ سوگ شیعی

آیین‌های سوگواری مذهبی شیعیان، بی‌تردید از مهم‌ترین و گسترده‌ترین آیین‌های مذهبی در جهان اسلام محسوب می‌شود. تلفیق و امتزاج باورها و روایت‌های شیعی (به‌ویژه درباره‌ی عاشورا) با فرهنگ و آداب و رسوم ملل و اقوام مختلف در طول تاریخ، منجر به ظهور طیف گسترده و متنوعی از آیین‌های عزاداری در کشورها و مناطق مختلف شیعه‌نشین جهان شده است. جایگاه این آیین‌ها در فرهنگ شیعی به‌اندازه‌ای است که بدون فهم صحیح و شناخت دقیق آنها، به شناخت شیعه و شیعیان نمی‌توان دست یافت.

ادامه ...

جامعه­‌شناسی اسلام شیعی

اخیراً سایت انتشارات بریل خبری در خصوص کتاب سعید امیرارجمند با عنوان «جامعه­‌شناسی اسلام شیعی» (Sociology of Shiʿite Islam) منتشر کرده است. در معرفی این کتاب آمده است: «جامعه­‌شناسی اسلام شیعی مطالعه­‌ای جامع در مورد ایجاد و رشد شیعه­‌گرایی است. حاملان آن ابتدا به عنوان نخبگان فرقه­ای ظاهر شدند و سپس به عنوان حکومت روحانیون (hierocracy) و در نهایت به عنوان دین‌سالاری (theocracy). امامت، غیبت و تئودیسه شهادت به عنوان اجزای اصلی شیعه­‌گرایی به عنوان دین جهانی شناخته می­‌شوند. در این مجموعه مقالات، ارجمند پیگیرانه یک چارچوب نظری وبری را برای تحلیل شیعه‌­گرایی از شکل فرقه‌­ای آن در قرن هشتم و از خلال استقرار امپراطوری صفوی در قرن شانزدهم تا انقلاب اسلامی در ایران در قرن بیستم ایجاد نموده و بسط داده است. این مطالعات انگیزه‌های انقلابی جا گرفته در باور به ظهور امام پنهان و تأثیر اخلاق سیاسی شیعی بر ساختار اقتدار ایران پیشامدرن و تأسیس جمهوری اسلامی ایران را برجسته می­‌نماید».

ادامه ...

اسلام شیعی در آمریکای شمالی

تشیع در آمریکای شمالی حاصل مطالعه ای است از لیاقت تکیم و علی اصغریزدی که توسط انتشارات لولو(Lulu Press) در سال  2014 انتشار یافته است. این کتاب بیشتر بر تاریخ اولیه شکل گیری این گروه در کانادا و آمریکا متمرکز است هرچند از روندهای اخیرتر این گروه غافل نیست. کتاب به زمینه متنوع قومی شیعیان آمریکای شمالی اشاره می کند که مجموعه ای از ایرانیان، سوری ها، لبنانی ها، پاکستانی ها، ترک ها، افغان ها، هندی ها، عراقی ها، و گروه های متنوعی از آفریقای شمالی و کشورهای حوزه خلیج فارس را در خود جا داده است. 

ادامه ...

یاران زینب: چشم‌اندازی جنسیتی بر مسلمانان شیعه

نشان دادن نقشی که مراجعه به «میدان» و مطالعه همدلانه و روشمند واقعیت‌ها و روایت‌های درون میدان، در شکستن قضاوت‌ها و گزاره‌های یک‌دست‌کننده درباره شیعیان دارد، اهمیت کتابی است که در ادامه، بخشی از یکی از متون معرفی آن ترجمه شده است. دیان دسوزا (Dian D'Souza)، تلاش کرده است با مراجعه به دین زیسته شیعیان دوازده‌امامی جنوب شرقی آسیا، نقش فعالانه‌ی زنان را در مناسک شیعی نشان دهد.

ادامه ...

ظهور شیعه‌گری مدرن: اصلاحات اسلامی در عراق و ایران

ذاخاری هیرن در دانشگاه ماری ستست استاد مطالعات خاورمیانه است. وی در زمینه شیعه‌گری، عراق، ایران، جنبش‌های اسلامی، بهائی‌ها و تاریخ جهانی کار می‌کند. کتاب تازه وی با عنوان ظهور شیعه‌گری مدرن در سال ۲۰۱۵ و در ۲۴۰ صفحه منتشر شده است. معمولا محققان ریشه‌های جهان اسلامی جدید را در استعمارگری اروپایی یا واکنش‌های اسلامی به مدرنیته اروپایی می‌جویند. اما هیرن در این کتاب در عوض بر خیزش جنبش‌های اسلامی بومی خاورمیانه تمرکز کرده است، که به زعم وی مستقیما در پاسخ به فروپاشی و مرکززدودگی از «امپراتورهای باروتی اسلامی» شکل گرفته‌اند. به بیان دیگر، جنبش‌های جدید شیعی، سنی و صوفی پس از آن شکل گرفتند که امپراتوری‌های صفویه، عثمانی و مغول از هم فروپاشیدند.

ادامه ...

اربعین؛ منظری اجتماعی: دانسته ها و نادانسته ها

تا حدود سال ۲۰۰۶ میلادی/۱۳۸۵ ه.ش کمتر کسی در ایران نام «پیاده‌روی اربعین» را شنیده‌بود. امروز، تنها کمتر از یک دهه ی بعد، نه تنها احتمالاً کمتر ایرانی را می‌توان یافت که از این مناسک کاملاً بی‌اطلاع باشد. نرخ رشد شرکت ایرانیان در پدیده‌ای که قرن‌ها، مناسکی عربی‌عراقی تلقی می‌شد، به حدی سریع است که ما را قانع می‌سازد که با ظهور یک «ابر نو اختر» مذهبی، اجتماعی و فرهنگی در سپهر اجتماعی تشیع روبرو هستیم؛ ابرنواختری که نه منحصر به مرزهای سرزمینی ایران نیست، فقط ویژگی‌هایی دینی ندارد و پیامدهایی فراتر از میدان دین خواهد داشت. 

ادامه ...

«جریان‌های فکری در حوزه معاصر قم» : در غفلت از نام‌ها و نشانی‌ها

 «جریان یا جریان‌های فکری در حوزه معاصر کدام‌اند؟ ویژگی‌های آنها کدامند؟ چه کسانی آنها را نمایندگی می‌کنند؟ مبانی فکری این جریانها چه تفاوتهایی با یکدیگر دارند؟ جریانهای فکری در حوزه معاصر در چه سطوحی فعالیت می‌کنند و آثار مترتب بر این فعالیتها کدام است؟ نقاط هم پوشانی و تفاوت جریانهای مختلف فکری کدام است؟» (طباطبایی‌فر، ۱۳۹۴ : ۲۲).  سید محسن طباطبایی‌فر تلاش کرده  دریک مقدمه و  ۴ بخش مجزا، به پرسش‌های فوق پاسخ دهد.

ادامه ...

تعامل روحانیت و بازار

روحانیّت و بازار در گذر تاریخ، سوابق طولانی در همبستگی و پیوند با یکدیگر داشته‌اند. از عوامل این همبستگی، نیاز متقابل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی آنان بود. بدین معنا که بازار، با سازوکارهای فقهی و شرعی، مبانی مالی روحانیّت مستقل را فراهم می‌ساخت و از نظر سیاسی نیز مبانی مردمی قدرت روحانیّت در برابر حکومت و عمّال دولتی بود. در برابر این وظایف و خدمات، روحانیّت نیز علاوه بر اعتباربخشی به بازاری‌ها در جامعه، در مواقع ضروری حامی بازاری‌ها در برابر تعدّیات عمّال دولتی بود. این پیوند و اتّحاد تاریخی، کارکردهای متعدّدی را در تاریخ معاصر ایران تأمین می‌کرده‌است؛ «تأثیرگذاری بر قدرت» و «تداوم گفتمان اعتراضی شیعه» از جمله مهم این کارکردها می‌باشند....

ادامه ...

تشیع؛ از منظری متفاوت

  به تازگی دو کتابِ «مقدمه­ای بر مواجهه با علوم اجتماعی در متن سنت­های شیعی» نوشته‌ی آرمان ذاکری و «طلبه زیستن: پژوهشی مقدماتی در سنخ‌شناسی جامعه­شناختی زیست طلبگی» نوشته‌ی مهدی سلیمانیه با مقدمه­هایی تفصیلی از دکتر سارا شریعتی، روانه­ی بازار نشر شده­اند. این دو کتاب، نخستین آثار از مجموعه­ی جدید «جامعه­شناسی تشیع» هستند که از سوی نشر نگاه معاصر به چاپ رسیده­اند. مجموعه­ی کتاب­های «جامعه­شناسی تشیع»، آثاری هستند که در قالب پروژه­ی مطالعاتی گروهی تحقیقاتی با همین عنوان زیر نظر دکتر سارا شریعتی به انجام رسیده­اند. سارا شریعتی در مقدمه‌ی تحقیقی سی و پنج صفحه‌ای خود بر این اثر به معرفی پروژه‌ی مطالعاتی «جامعه‌شناسی تشیع» پرداخته‌ و عنوان «در معنا و محدودیت‌های جامعه‌شناسی تشیع» را برای آن برگزیده‌است.

ادامه ...

مطالب دیگر از نویسنده

تماس با ما

این آدرس پست الکترونیک توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

www.socio-shia.com