طلبگی در قاب عکس: گزارشی از نمایشگاه عکس مکاشفه و تماشا، سه سفر به قلب جهان شیعه

«مکاشفه و تماشا، سه سفر به قلب جهان شیعه» عنوان نمایشگاه عکس عکاس آلمانی، هانس گئورگ برگر و اولین عکاسان ایرانی است که توسط مرکز فرهنگی هنری دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در نگارستان اشراق قم، واقع در خیابان شهدا (صفائیه)، نبش کوچه 17 از تاریخ 4 تا 18 آذرماه 1396 در حال برگزاری است.

ادامه ...

حبس خانگی مراجع

حبس خانگی مراجع به عنوان راهکاری برای قطع ارتباط آنان با جامعه و مقلدان توسط حکومت‌های وقت در دوران معاصر به کار بسته شده است. مقارن با ظهور مرجعیت عامه و از زمانی که عنوان یک نیروی اجتماعی ـ سیاسی موثر در جوامع شیعی حضور داشته، نوعی تفکیک میان اقتدار دین و دولت پدید آمده است. این دوگانگی، در ادواری که نوعی توازن نسبی میان مرجعیت و حکومت وجود داشته، موجب تعامل‌های دوسویه یا حیات موازی و بدون اصطکاک شده است. اما در برخی ادوار، توازن میان جایگاه اجتماعی مراجع و اهرم‌های سیاسی حکومت بر هم خورده که این امر در غالب مواقع به بروز اصطکاک و تقابل میان مرجعیت و حکومت انجامیده است. 

ادامه ...

پایانِ مستوری


ظاهراً دیروز دومین "جشنواره‌"ی داستان و «خاطره‌نویسی» طلاب با عنوان اشراق در قم برگزار شده‌است. مسوولین برگزاری جشنواره از دریافت ۱۶۰۰ خاطره و روایت و داستان از طلاب خبر داده‌اند. این میزان خاطره و روایت از خویشتنِ حوزوی و رشد ۴۰۰ درصدی ادعایی مسوولان جشنواره در مورد دریافت آثار نسبت به دوره‌ی قبل، آن هم در یک جشنواره‌ی رسمیِ محدود و مدت زمان کوتاه از منظر جامعه‌شناختی اهمیت دارد.مصادیق دیگر این گزاره نیز فراوان‌اند: امروز روحانیت از ساخت فیلم‌های سینمایی که پشت پرده زندگی حوزیان را نشان بدهد، استقبال می‌کنند: بر خلاف دهه‌های گذشته، فیلم‌های فراوانی با این موضوع ساخته می‌شود و حساسیتی هم برنمی‌انگیزد. طلاب و حوزویان حضور پررنگی در فضای مجازی دارند.

ادامه ...

ایمان در حاشیه؟

وضعیت اقتصادی و اجتماعی جامعه به هیچ وجه مساعد نیست. این مساعد نبودن، امروز به گونه‌ای است که تمامی ارکان نظام نیز به آن معترفند. حکومت، اسلامی است. ارتباط بخش عمده‌ی نهاد روحانیت و مرجعیت با حکومت جدی و ارگانیک است. به همین دلیل روحانیت و مرجعیت نیز در وضعیت فعلی دارای مسوولیت است و نمی‌تواند دامان خود را از وضعیت نامساعد حاضر بیرون بکشد. این مسأله به خصوص در مورد بخش‌های نزدیک‌تر به حاکمیت حوزه صدق می‌کند. 

ادامه ...

نهادِ دین، قدرت و شکست قواعد حرفه ای

وزارت بهداشت، مخالفت خود را با پوشش اعلام شده کادر پزشکی در یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور (زاهدان) اعلام کرد. این خبری بود که امروز در رسانه‌ها به نقل از وزارت بهداشت اعلام شد. ماجرا چه بود؟ رییس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در یک مراسم از لباس فرم جدیدی مربوط به پرستاران رونمایی و شروع استفاده از آن را اعلام کرده بود. این پوشش جدید، ظاهراً در چهارچوب طرح "چادر؛ حجاب برتر" اجرایی شده بود. وی در صحبتهایش اعلام کرده بود که این اقدام، در چهارچوب اقدامات فرهنگی نهادهایی چون "معاونت فرهنگی دانشجویی" و "نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه" انجام شده است. در تصاویر مراسم رونمایی از این پوشش جدید را برخی حوزویان که احتمالاً مقاماتی مسوول نیز بوده اند، انجام میدهند. 

ادامه ...

جامعه مبتلا و قرآن مطلا؟

رسانه‌های داخلی از رونمایی بزرگترین قرآن طلا و نقره جهان با حضور آیت الله جوادی آملی در مؤسسه اسراء خبر داده‌اند. همچنین در تصاویر منتشر شده از این رونمایی، تصاویر آیت‌الله مکارم شیرازی نیز به چشم می‌خورد. وزن این قرآن مطلا، ۱۰۰ کیلوگرم اعلام شده است که در آن از طلای ۱۸ و ۲۴ عیار استفاده شده است. از منظر اجتماعی، این چنین اقدامی در شرایط فعلی جامعه ایران، اقدامی منفی به شمار می‌رود. برخی از دلایل منفی بودن این اقدام به این شرح هستند:

ادامه ...

جایگاه اجتماعی مرجعیت

هدف از بحث پیرامون جایگاه اجتماعی این است که مشخص گردد وقتی از مرجعیت (یا هر موجودیت اجتماعی دیگر) به مثابه‌ی یک عامل اجتماعی سخن می‌گوییم، محتوا، حد و مرز، ابعاد و سازوکارهای درونی این عامل اجتماعی کدامند؟ و به چه اعتباری و معنایی می‌توان مرجعیت را به عنوان یک عامل اجتماعی تلقی کرد؟ در مباحث مرجعیت‌پژوهی و در ادبیات شفاهی پیرامون مرجعیت، عمدتاً از آن با عنوان «نهاد مرجعیت» نام برده شده است. تعداد زیادی از پژوهش‌ها پیرامون مرجعیت در عنوان خود از «نهاد مرجعیت» استفاده کرده‌اند ....

ادامه ...

جانشینی مرجعیت: از سیر طبیعی و غیررسمی به نصب رسمی

 پس از درگذشت آیات گلپایگانی و اراکی نیز شاهد نوعی تعیین بیرونی مراجع توسط تشکل‌های حوزوی ـ حکومتی نظیر جامعه‌ی مدرسین و جامعه‌ی روحانیت مبارز بوده‌ایم. مداخلات حکومت‌ها در ترویج برخی مراجع از طریق ارسال پیام تسلیت به مرجع تقلید جدید یا انتشار و توزیع پنهان رساله‌ی عملیه و غیره نیز امری سابقه‌دار است؛ بارزترین نمونه از این دست، تلاش رژیم شاه برای انتقال مرجعیت از قم به نجف در سال 1340ش. و پس از درگذشت آیت‌الله بروجردی از طریق ارسال پیام تسلیت به آیت‌الله محسن حکیم بود. اقدامات مشابهی نیز در سال‌های بعد توسط ساواک پیگیری شده است.

ادامه ...

تمرکز مرجعیت

تمرکز مرجعیت، وضعیتی است مقابل تعدد و تکثر مرجعیت، که طی آن اقتدار مرجعیت در یک فقیه شیعه متعین می‌شود. در طی ادوار اول و دوم تطور مرجعیت، به سبب عدم وجود زمینه‌های عینی لازم، مرجعیت به صورتی پراکنده و غیرمتمرکز تعین می‌یافت. در این ادوار، در هر شهر یا منطقه‌ی شیعی، یک مجتهد برجسته محل رجوع شیعیان برای آگاهی از تکالیف دینی قرار می‌گرفت. به تدریج با فروپاشی دولت صفوی و از آستانه‌ی حکومت قاجاریه، زمینه‌های نظری و عینی شکل‌گیری مرجعیت در قالب یک نیروی اجتماعی ـ سیاسی موثر پدید می‌آید که از همان ادوار اولیه مقارن با ظهور مرجعیت عامه است.

ادامه ...

تکنولوژی و مرجعیت

گرچه در سال‌های آغازین ورود تکنولوژی‌های نوین، برخی فقها به سبب انتساب این امور به غرب در مقابل آن مقاومت می‌کردند، اما به تدریج نگاهی مبتنی بر جذب و ادغام نسبت به تکنولوژی پدید آمده است. مقارن با عصر قاجار که از رهگذر مواجهه با جوامع غربی و توسعه‌یافته، زمینه‌ی ورود جامعه‌ی ایران و دیگر جوامع شیعی به عصر جدیدی فراهم شد، تکنولوژی‌های نوین نیز به همراه اندیشه‌های نو به تدریج وارد جوامع اسلامی شد و واکنش‌های متنوعی مقابل آن پدیدار شد. همیشه در مقابل تغییرات جدید، نوعی مقاومت محافظه‌کارانه قابل رهگیری است، اما برخی از تکنولوژی‌ها که به ویژه در زیست عادی و روزمره‌ی علما و مراجع تاثیر مستقیمی داشته، به سرعت مورد جذب و ادغام قرار گرفته‌اند و برخی دیگر که از منظر فقهی مایه‌ی تباهی و فساد افراد جامعه تلقی شده‌اند، با تداوم مقاومت و تحریم مواجه شده‌اند.

ادامه ...

مرجعیت؛ تکفیر، بازتولید و طرد اجتماعی

 تکفیر شدیدترین گونه‌ از ابزارهای مرجعیت برای طرد و بازتولید اجتماعی است که معرف یکی از ویژگی‌های آن به عنوان گروه منزلتی است (←گروه منزلتی مرجعیت). اما ابزارهای طرد و بازتولید ملایم‌تری نظیر بدعت‌انگاری و فتوای منع مطالعه‌ی آثار یا مصاحبت با افراد و گروه‌های خاص نیز وجود دارد. از منظر سوژه‌ی مورد تکفیر، گاه نظیر نمونه‌های فوق جنبه‌ی بیرونی دارد و طی آن افراد خارج از دایره‌ی فقهی (صوفیان، فلاسفه، دولتمردان و منحرفان) مورد تکفیر قرار می‌گیرند؛ گاه نیز خود فقها سوژه‌ی تکفیر دیگر مراجع و فقها قرار می‌گیرند. در میان نمونه‌ها متاخر، تکفیر گونه‌ی نخست در خصوص اشخاصی نظیر احمد کسروی به کار بسته شده است.

ادامه ...

مطالب دیگر از نویسنده

تماس با ما

این آدرس پست الکترونیک توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

www.socio-shia.com